Türkiye, Orta Anadolu’da, onlarca yıldır periyodik olarak yürütülen ve somut sonuçlar vermeyen araştırma ve kazıların ardından, dünyanın en büyük ikinci olduğu söylenen bir nadir toprak elementi rezervini ortaya çıkardı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen ay Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 694 milyon ton civarında rezervi olduğu tahmin edilen devasa nadir element sahasının keşfedildiğini duyurdu.
Şu anda 800 milyon ton rezervi ile en büyük nadir element sahasına sahip olan Çin’den sonra ikinci sırada.
Elementler havacılık, savunma, uzay endüstrisi ve biyotıp gibi alanlarda kullanılmaktadır.
Devlet madencilik şirketi Eti Maden, ilk aşamada pilot tesiste yılda yaklaşık 1.200 ton cevher işleneceğini söyledi. Yakın gelecekte daha büyük bir sanayi tesisine yapılacak büyük bir yatırımla bu rakamın 570.000 tona ulaşması bekleniyor.
İşlenen cevherden yaklaşık 10.000 ton nadir toprak oksit, 72.000 ton barit, 70.000 ton florit ve nükleer endüstride yakıt olarak kullanılan 250 ton toryum elementinin üretildiği tahmin ediliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bu ayın başlarında, rezerv yüzeye son derece yakın olduğu için element çıkarmanın daha az maliyetli olacağını söyledi.
Bilinen 17 nadir elementten 10’unu burada üretebileceğiz” dedi.
Keşif, öncelikle Türkiye’nin sanayi sektörlerinde ve aynı zamanda ihracat için kullanılacak olan nadir elementlerin yerel olarak üretilmesine olanak sağlayacak.
Periyodik keşifler
Beylikova belediye başkanı Özkan Alp, 1950’lerden beri yürütülen arama çalışmalarının sonuçsuz kaldığını söyledi.
Ancak Alp, “burada bir maden olduğu yıllardır biliniyor” dedi.
Ayrıca, bölgeden örnekler aldığını söylediği bir Fransız araştırmacı ekibinin geçmiş kazılarına da atıfta bulundu.
Alp, Türk Sabah gazetesine verdiği demeçte, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) 1970’lerde bölgede periyodik sondajlar da yürüttüğünü söyledi.
“O dönemde açılan sondaj kuyuları var. O kuyuların üzerinde de tarih yazıyor” dedi. Ancak yapılan çalışmalar henüz sonuçlanmadı ve alınan numunelerle ilgili herhangi bir gelişme olmadı” dedi.
Alp, mühendislerin bölgedeki çok değerli rezervlerle ilgili tutarlı inançlarına rağmen, çalışmaların üç aydan yedi aya kadar periyodik olarak yapıldığını ve sonunda durdurulduğunu söyledi.
Orada mayın olduğunu vatandaşlar da biliyordu ama bu bir yatırıma dönüşmüyordu” dedi.
Berat Albayrak: Gerçek mimar
Alp, eski enerji ve tabii kaynaklar ile hazine ve maliye bakanı Berat Albayrak’ın gelişinin bir dönüm noktası olduğunu söyledi.
Albayrak, enerji bakanı olarak yenilenebilir kaynaklar ve hidrokarbon arama çalışmaları başta olmak üzere Türkiye’nin dışa bağımlılığını azaltmayı hedefleyen çok sayıda projeye imza attı.
Sağlık sorunları nedeniyle Kasım 2020’de görevinden istifa etti.
Alp, Beylikova’daki keşfin asıl mimarının Albayrak olduğunu söylüyor.
“Burada herkese hakkını vermeliyiz. Eski Bakanımız Berat Albayrak yeni madencilik stratejisini başlatmıştı. Strateji kapsamında Türkiye’de madencilik yasası değişti ve stratejik madenler katma değeri yüksek sahalara dönüştü” dedi.
